Zaledwie w ciągu jednego pokolenia w krajach rozwijających się dokonała się rewolucja żywieniowa, tj. przejście od stanu niedożywienia do przekarmienia. Światowa Organizacja Zdrowia od lat wskazuje na wciąż narastający problem współczesnej cywilizacji, jakim jest nadwaga i otyłość.
Nadwaga i otyłość stanowią jeden z najpowszechniej występujących problemów zdrowotnych, związanych ze stylem życia.
Od lat jako głównego „sprawcę” wskazuje się zachwianie bilansu energetycznego – ludzie dostarczają do organizmu więcej energii niż są w stanie wydatkować.
Wśród przyczyn nadmiernego jedzenia wymienia się m.in.
- przejmowanie określonych wzorców zachowań,
- zaburzenia w gospodarce hormonalnej,
- trudności w radzeniu sobie ze stresem i doświadczanymi emocjami,
- łatwą dostępność pożywienia w środowisku.
Coraz częściej podkreśla się związek pomiędzy restrykcyjnym, czasowym ograniczeniem ilości konsumowanego jedzenia (stosowanie restrykcyjnych diet odchudzających) a rozwojem nadwagi i otyłości. Bardzo restrykcyjne diety prowadzą do rozregulowania mechanizmów odpowiedzialnych za kontrolę jedzenia. Finalnie – działanie, które miało być rozwiązaniem na problemy z utrzymaniem masy ciała, staje się ich źródłem.
Często ceną za utratę kontroli nad procesem jedzenia są nie tylko niechciane kilogramy, lecz także doświadczenie poczucia beznadziejności, obniżenie samooceny, a w skrajnych przypadkach – objawy depresji. W literaturze pojawia się termin „nerwica częściowego głodowania”, określający zespół objawów u osób odchudzających się, polegający m.in. na:
- wzroście niepokoju,
- zwiększonej irytacji i podejrzliwości,
- nadmiernej koncentracji na rozmiarach własnego ciała,
- skłonnościach paranoicznych.
Dla wielu osób konsumpcja stała się strategią radzenia sobie z doświadczanymi emocjami (zwłaszcza negatywnymi) czy stresem, jak i łatwym sposobem na dostarczenie sobie przyjemności. Konsekwentne i niekontrolowane regulowanie emocji za pomocą jedzenia sprawia, że z czasem coraz trudniej odróżnić uczucie fizjologicznego głodu od pobudzenia emocjonalnego.
Zdrowa redukcja masy ciała powinna być powolnym procesem, dostosowanym do możliwości organizmu człowieka i następstwem wprowadzonych zdrowych nawyków żywieniowych, czyli odpowiednio zbilansowanej i odżywczej diety.